Hạt cà phê
Hạt cà phê - “Đi để trở về”
Một bài học từ hạt cà phê: không có gì thật sự mất đi. Mọi thứ chỉ đang âm thầm chuyển hóa, như hạt cà phê - từ đất mẹ lớn lên, đi rồi lại trở về.
Xem bài viết“Cho gọi một ly pha phin hạt Robusta sẻ Việt Nam” - Có thể lắm, một ngày chẳng xa, khi bước vào quán cà phê đặc sản sẽ có nhiều thực khách gọi một ly cà phê như vậy để bắt đầu ngày mới. Tiềm năng hương vị của hạt Robusta sẻ đặc sản là điều mà Xì Phố vẫn đang từng ngày khám phá và vẫn chưa hết bất ngờ vì những gì mà hạt cà phê nhỏ xíu nhưng chắc nịch ấy mang lại.
Suốt nhiều thập kỷ, Robusta thường bị hiểu lầm chỉ là “nguyên liệu cho cà phê hòa tan”, kém tinh tế so với Arabica. Nhưng sự thật, giống Robusta sẻ – đặc biệt là các dòng bản địa lâu năm – lại mang trong mình khả năng chống chịu bền bỉ, năng suất ổn định và một thế giới hương vị độc đáo nếu được chế biến đúng cách.
Tại Dalanka Forest Farm, chúng tôi đang gìn giữ và phục hồi những cây Robusta sẻ cổ thụ, giống thuần chủng đã thích nghi với khí hậu Tây Nguyên hàng chục năm qua. Những cây này không chỉ chịu hạn, chịu nóng tốt, mà còn mang cấu trúc hạt dày, hàm lượng caffeine cao và tiềm năng hương vị đa dạng: socola đen, hạt dẻ, thậm chí là chút chua thanh của me và rượu rum khi áp dụng kỹ thuật lên men kiểm soát.
Vì sao Dalanka chọn bảo tồn Robusta sẻ?
- Thích nghi khí hậu: Phù hợp với biến đổi khí hậu, ít tốn nước và dễ thích nghi với cách canh tác nông nghiệp tái sinh.
- Giá trị kinh tế bền vững: Giúp nông hộ có thu nhập ổn định, giảm rủi ro khi Arabica gặp biến động. Đặc biệt với trải nghiệm của bản thân, mình thấy sản lượng đạt sự ổn định trong vườn qua các năm gần đây khi vườn ở trạng thái năm 3-5 của quá trình canh tác nông nghiệp tái sinh.
- Tiềm năng hương vị: Khi được thu hái chọn lọc, phơi và rang đúng kỹ thuật, Robusta sẻ tạo nên trải nghiệm ly cà phê đặc biệt – khác biệt chứ không hề kém cạnh.
- Bảo tồn nguồn gen bản địa: Giữ lại giống cây phù hợp thổ nhưỡng, không lai tạp, để thế hệ sau vẫn được thưởng thức hương vị nguyên bản.
Mỗi chúng ta, khi đi đến một vùng đất mới, điều hấp dẫn có thể là cảnh đẹp, là con người và chắc chắn không thể bỏ qua văn hóa ẩm thực địa phương. Với cà phê cũng vậy, cà phê bản địa luôn là điều quyến rũ lạ thường, đặc biệt với những người yêu và mong mỏi khám phá sự đa dạng của cà phê.
Xì Phố cùng Dalanka Forest Farm quyết tâm bảo tồn những giống Robusta sẻ, đó không chỉ là bảo tồn một giống cà phê cũ mà còn là giữ gìn tình yêu đối với những ai yêu cà phê.
Giống như khi thực khách bước vào những cửa hàng cà phê đặc sản, bạn có thể gọi ly cà phê Ethiopia, Panama, Kenya,... hay một ly Robusta sẻ đến từ Việt Nam.
Mỗi ly cà phê đến từ vùng đất khác nhau luôn khơi gợi sự tò mò và hấp dẫn lạ kỳ. Bởi đó chẳng đơn thuần là ly thức uống tỉnh táo đầu ngày mà còn là vì:
Khi nhắc đến cà phê bản địa giữa các loại cà phê khác nhau chính là nhắc đến sự khác biệt về điều kiện tự nhiên như: độ cao, thổ nhưỡng, khí hậu. Những yếu tố đó sẽ ảnh hưởng đến sự phù hợp của giống loài (tùy từng giống cà phê sẽ phù hợp với điều kiện tự nhiên nhất định), quá trình tích lũy dưỡng chất trong cà phê nhân xanh, quá trình cà phê chín,...
Ví dụ về sự khác biệt về thổ nhưỡng ảnh hưởng đến hương vị cà phê: với đất phì nhiêu và màu mỡ như đất đỏ bazan đất cát pha, đất xám đen… cùng chất đất có nhiều khoáng và vi lượng sẽ góp phần tạo nên tạo nên hương vị đa dạng và độ ngọt cho cây cà phê. Thổ nhưỡng này có thể đến từ nền đất vốn có của nông trại, từ quá trình canh tác tác động, như cách canh tác đa tầng tán đa dạng hệ sinh thái mà nông trại Xì Phố thực hiện góp phần làm cho đất nhiều mùn giàu dưỡng chất.
Bởi vậy, tùy vào mỗi vùng trồng với điều kiện tự nhiên sẵn có kết hợp với cách canh tác thuận vào tự nhiên sẽ mang lại những ly cà phê với hương vị đặc trưng, cá tính và riêng biệt. Một trong những điều thú vị và hấp dẫn, tạo nên sự tò mò khám phá trải nghiệm với những người yêu cà phê.
Ai cũng có câu chuyện để kể và mỗi nông trại cà phê cũng vậy. Câu chuyện ấy gắn liền với những người nông dân canh tác cà phê. Quy luật về quá trình sinh trưởng - thu hái cà phê có thể giống nhau nhưng câu chuyện của những người nông dân thì luôn khác biệt.
Nếu bạn yêu cà phê bản địa và tò mò thêm chút về những nông trại ấy, chắc chắn bạn sẽ không chỉ khám phá được hương-vị của một ly cà phê mà còn thưởng thức thêm những câu chuyện thú vị của những người canh tác ra ly cà phê bản địa đó.
Ví dụ khi đến với Xì Phố, tụi mình sẽ kể ngay cho bạn nghe câu chuyện ở những nông trại khác nhau. Như bạn Dũng, bạn Quang hay anh Luận chị Lý, chị La,... mỗi người đều mang những câu chuyện khác nhau khi trở về vườn cà phê.
Việc nâng tầm Robusta cũng đang diễn ra trên thế giới: Việt Nam, Uganda, Ấn Độ… đang hiện đại hóa chế biến và đưa Robusta vào các dòng cà phê đặc sản. Đó là minh chứng rằng Robusta không còn chỉ là “cà phê rẻ tiền” – mà là mảnh ghép chiến lược cho ngành cà phê bền vững.
“Robusta chưa bao giờ là vấn đề. Vấn đề là cách chúng ta đối xử với nó… Khi áp dụng kỹ thuật chế biến và rang đúng cách, Robusta sẻ có thể cho ra ly cà phê dày, béo, mịn, với những tầng hương vị tinh tế bất ngờ.”
Xì Phố tin rằng: Bảo tồn giống Robusta sẻ là bảo tồn một phần linh hồn cà phê Việt. Và từ những mảnh vườn rừng Tây Nguyên, những hạt cà phê sẻ sẽ tiếp tục kể câu chuyện về sự kiên cường, sáng tạo và trân trọng thiên nhiên như cách tụi mình đang thực hiện phương pháp nông nghiệp tái sinh.