“Cô Tấm” tại xưởng rang cà phê Xì Phố 

2025-06-13T22:52:10-04:00 2025-06-13T22:52:10-04:00 https://xiphocafe.vn/blog/xuong-rang-ca-phe-xi-pho-167.html https://xiphocafe.vn/uploads/blog/2025_06/485142296_1161510962435908_9090281546534407140_n.jpg

Ngày xửa ngày xưa… có một cô Tấm bị bắt nhặt thóc lẫn trong gạo, chỉ khi nào nhặt xong mới được đi hội. Một việc nhỏ thôi nhưng lại là bước cản trở lớn nhất, khiến cô phải ngồi lặng đi. May sao, ông Bụt hiện lên, vẫy gọi đàn chim sẻ tới giúp. Gạo ra gạo, thóc ra thóc. Tấm được đến hội và vận mệnh đổi thay từ đó.

Còn bây giờ, ở giữa một xưởng cà phê nhỏ mang tên Xì Phố, cũng có những người lặng lẽ làm một việc tưởng vậy - nhặt hạt cà phê lỗi ra khỏi hạt ngon. Không có ông Bụt. Cũng chẳng có đàn sẻ. Chỉ có đôi mắt người thợ và đôi tay đã quen với từng dáng hạt, từng màu vỏ. Họ lặng lẽ mà kiên trì. Và cũng như Tấm, họ đang chuẩn bị cho một buổi “trẩy hội” thật sự - nơi những ly cà phê đặc sản được nâng niu thưởng thức.

Từng hạt nhân xanh – Bài kiểm tra nghiêm ngặt

Sau khi cà phê được thu hái, sơ chế và loại bỏ lớp vỏ thịt, vỏ trấu bên ngoài, phần còn lại chính là nhân hạt - thứ tinh túy nhất của cả hành trình chăm sóc cây trái. Và cũng chính lúc này, khi không còn lớp áo nào che chắn, nhân hạt bắt đầu “kể chuyện” một cách chân thật, trần trụi những điều còn đọng lại sau một hành trình dài lớn lên và lột từng lớp vỏ.

Với những ai làm cà phê đặc sản, đây là giai đoạn quan trọng bậc nhất. Những mẻ nhân xanh lúc này sẽ được soi xét kỹ lưỡng để phát hiện và loại bỏ các khiếm khuyết. Đó không chỉ là một công việc mang tính kỹ thuật, mà gần như là một bài thi hóc búa, đòi hỏi kiến thức, sự tỉ mỉ và cả tình yêu với từng hạt cà phê.

Giai đoạn này, tại nhà vườn, người nông dân sẽ loại bỏ nhiều hạt cà phê có khiếm khuyết như:

- Nhân đen nguyên hạt hoặc đen một phần: Do quá trình lên men quá mức, bảo quản ẩm. Hạt có màu nâu/đen, teo nhỏ, nứt hở. Gây hương mốc, chua khó chịu.

- Nhân hạt chua: Do lên men quá mức, nhiễm bẩn, để quá lâu trước khi sơ chế hoặc để ẩm. Gây vị chua, mốc.

- Nhân vỡ, sứt mẻ: Do quá trình xay xát mạnh tay. Nếu nhiều, sẽ gây ra hương vị không mong muốn khi rang.

- Nhân bị sâu/côn trùng: Do bọ cánh cứng, bọ phấn trắng đục hại khi quả còn non, hoặc do mối mọt khi bảo quản. Gây vị chua, khét, mốc.

- Hạt tai voi: Dạng hạt bị dị dạng, phần ngoài hình tai voi, phần trong hình trụ. Dễ bị cháy khi rang.

- Nhân non: Do quả chưa chín, thiếu dinh dưỡng. Vị cà phê nhạt nhòa, thiếu hương.

- Nhân xanh bị mốc: Do đất, nước bẩn, phơi quá dày hoặc không đảo đều, bảo quản kém. Ảnh hưởng cả hương vị và sức khỏe.

- Nhân héo: Bị xốp, thiếu nước, nhăn nheo, gây mùi hương như cỏ.

- Tạp chất: Đất, đá, vỏ trái khô... cần loại bỏ trước khi rang.

Câu chuyện nhỏ, nhưng không hề nhỏ

Lựa hạt lỗi là công đoạn tưởng nhỏ – nhưng không hề nhỏ. Bởi vì: mỗi một hạt hỏng sót lại trong mẻ rang có thể làm chệch đi vị cà phê vốn đã được trồng trọt tự nhiên, thu hái thủ công và lên men cẩn thận. Những hạt đen, sứt mẻ, mọt ăn hay bị lên men sai, dù chỉ vài hạt cũng có thể để lại vị đắng gắt, vị khét, hoặc dư vị chua không dễ chịu.
 

Giống như một nốt nhạc lạc tông làm hỏng cả khúc nhạc, hay một thóc lẫn trong gạo khiến gạo nấu không ngon. Vậy nên, không ai làm cà phê đặc sản mà bỏ qua khâu này. Và cũng không ai coi đây là việc “nhỏ”.

Tại Xì Phố, sau khi cà phê đã được sơ chế khô, phơi trên giàn cao, chờ độ ẩm đạt chuẩn, người thợ bắt đầu công đoạn lựa tay lần cuối trước khi rang. Họ không có “thóc và gạo” với sự khác biệt rõ ràng về màu sắc, mà phải dựa vào sự quan sát tinh tế: màu hạt hơi khác, đường nứt lạ, hình dáng không đều… Thậm chí, đôi lúc, hạt trông bình thường nhưng người thợ vẫn nhận ra rằng: hạt đó nên được bỏ ra.

Xì Phố trân trọng từng mẻ cà phê đến từ vườn rừng Quảng Trị, Lâm Đồng hay Tây Nguyên. Trân trọng công sức của người trồng, của đất đai, của thời tiết, của mùa màng. Và hơn hết – trân trọng vị giác, cảm xúc của người sẽ uống ly cà phê đó.

Có thể người uống không biết đằng sau một tách cà phê phin thơm lừng là bao nhiêu hạt lỗi đã được lựa ra bằng tay. Nhưng người làm cà phê thì nhớ. Họ nhớ như Tấm từng nhớ bồ thóc năm xưa, nhớ cả khoảnh khắc vỡ oà khi thấy chim sẻ sà xuống giúp mình.

Chỉ khác là: ở đây, “chim sẻ” không đến. Mọi việc đều do tay người làm ra. Nhưng chính điều đó lại làm nên bản sắc của cà phê đặc sản Xì Phố. Từng chi tiết nhỏ, được làm với tất cả sự chỉn chu. Từng việc lặng lẽ, hóa ra lại góp phần thay đổi cả câu chuyện, như cách Tấm, nhờ một lần được đi hội, đã đổi thay số phận mình.

Nhưng cũng như Tấm, những người thợ ở Xì Phố không làm việc này vì ai bắt buộc. Họ làm vì biết rằng đằng sau mỗi ly cà phê, sẽ có người cần một hương vị trọn vẻn nhất. Họ làm vì muốn mỗi ly cà phê đến tay người uống đều là một lời mời trân trọng.

Không có ông Bụt nào hiện ra giúp họ, nhưng nhờ đôi tay kiên trì và ánh mắt tinh tường, hạt cà phê đã được chọn lọc, sẵn sàng cho những hành trình xa hơn: đi rang, đi pha, đi gọi lời yêu thương.

Như Tấm ngày đó, cà phê đặc sản Xì Phố cũng đã sẵn sàng đi hội, xin mời bạn đặt cà phê để thưởng thức ngay tại nhà mình.