Nhắc đến Turkish coffee - Cà phê Thổ Nhĩ Kỳ, không phải ai cũng biết về ly cà phê mang đậm nét văn hóa này. Đó không chỉ là cách pha mà còn dần trở thành nét đẹp văn hóa, đặc trưng khi ai đó nhắc đến đất nước Thổ Nhĩ Kỳ.
Lịch sử cà phê Thổ Nhĩ Kỳ bắt nguồn từ thế kỷ 16 và triều đại của Quốc vương Ottoman Suleiman the Magnificent. Truyền thuyết kể cho chúng ta rằng một thống đốc Ottoman từng được bổ nhiệm ở Yemen đã yêu thích cà phê và đã giới thiệu nó vào ẩm thực của cung điện.
Quán cà phê đầu tiên được mở ở Istanbul vào năm 1554. Trong cuộc vây hãm Vienna năm 1683, quân Ottoman đã bỏ bao tải cà phê sau khi không chiếm được thành phố, do đó đã đưa cà phê đến châu Âu. Sự phổ biến của nó đã nhanh chóng lan rộng sang các nước khác kể từ đó.
Sau khi du nhập vào đế chế Ottoman vào thế kỷ 16, cà phê Thổ Nhĩ Kỳ dần dần chiếm vị trí trung tâm trong các nghi lễ xã hội. Cho dù có bao nhiêu chuỗi cà phê phương Tây mọc lên ở Istanbul thì cà phê Thổ Nhĩ Kỳ vẫn phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là trong giới trẻ.
Cenk Girginol, tác giả cuốn Coffee: from the Soil to the Cup, mô tả cà phê Thổ Nhĩ Kỳ như một nền văn hóa vì nó chưa bao giờ tồn tại đơn thuần như một loại đồ uống. Theo một câu tục ngữ nổi tiếng của Thổ Nhĩ Kỳ, một tách cà phê có thể tạo nên tình bạn kéo dài 40 năm. Văn hóa và truyền thống cà phê Thổ Nhĩ Kỳ đã được xếp vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của UNESCO năm 2013.
Trước đây, cà phê Thổ Nhĩ Kỳ là một phần không thể thiếu trong đời sống xã hội ở các quán cà phê lân cận. Ở Anatolia, nó được dùng như một phương tiện giải quyết tranh chấp. Bất cứ khi nào hai người đàn ông cãi nhau trong làng, họ đều được phục vụ cà phê tình bạn để mở ra một cuộc đối thoại và chấm dứt mối oán hận.
Ngày nay nó đóng một vai trò quan trọng trong các nghi lễ đám cưới. Khi nhà trai đến thăm nhà gái trước lễ cưới, cô dâu phải chuẩn bị một ly cà phê Thổ Nhĩ Kỳ hoàn hảo. Trước đây, đây là cơ hội duy nhất để cô dâu chú rể tương lai gặp nhau. Nếu cô dâu thích chú rể thì sẽ pha cà phê với đường, còn nếu không thích thì cô ấy sẽ cho muối vào cà phê của anh ta. Nghịch lý thay, ngày nay một số cô dâu tương lai lại phục vụ cà phê mặn cho chú rể trong nghi lễ này để đo lường mức độ tình yêu của anh ấy. Nếu anh ấy thích cô gái đó, anh ấy sẽ uống cà phê mặn thay vì nhổ ra.
Cenk Girginol chia sẻ: “Cà phê luôn được dùng làm cái cớ để bắt đầu cuộc trò chuyện. Cà phê đóng một vai trò quan trọng trong cuộc sống hàng ngày, cho dù đó là ở dạng "cà phê buổi sáng" (sabah kahvesi ), "cà phê vui vẻ" (keyif kahvesi)...
Bản thân việc chuẩn bị cà phê đã mang phong thái như một nghi thức cho buổi lễ. Tất cả những gì bạn cần là một chiếc côsc nhỏ có tay cầm dài gọi là cezve và một tách cà phê nhỏ tên là fincan với đĩa đựng. Khi cà phê bắt đầu sôi, bọt nổi lên trên. Lớp bọt này là nét đặc trưng của một ly cà phê Thổ Nhĩ Kỳ ngon, được phục vụ cùng một ly nước và kèm theo sự thích thú của người Thổ Nhĩ Kỳ.
Theo cách pha phổ biến tại Thổ Nhĩ Kỳ, cà phê xay rất mịn, cỡ xay mịn nhất trong các dụng cụ pha cà phê. Tiếp đến, cà phê được cho vào chiếc cốc nhỏ bằng kim loại có vai trò giữ nhiệt độ ổn định, cốc có phần đáy rộng, miệng hẹp và tay cầm dài bằng vật liệu cách nhiệt. Dụng cụ pha này có tên là Cezve hoặc Ibrik. Sau đó, người thợ pha cà phê sẽ cầm Cezve/Ibrik trên một chiếc chảo cát nóng, chảo cát này được đun bởi một lò lửa bên dưới. Khi pha, họ sẽ ấn nhẹ cốc đun vào cát đang nóng sao cho 2/3 cốc đun bị chìm trong cát. Khi thấy cafe sôi, nổi bọt thì phải nhấc lên ngay cho nguội bớt rồi lại vùi vào cát. Khi cafe có bọt quá nhiều thì họ rót bớt bọt ra, tiếp tục đun để cafe sánh đặc lại.
Ngày nay, chúng ta được tiếp xúc với những cách pha cà phê khác nhau nhưng chẳng thể phủ nhận, Turkish coffee hay những phương pháp pha cà phê truyền thống khác vừa là trải nghiệm thú vị với các bạn trẻ vừa là nét đẹp văn hóa trong những câu chuyện để kể về. Những điều đẹp đẽ ấy sẽ còn gắn liền mới với ly cà phê.
Tham khảo:
https://courier.unesco.org/en/articles/turkish-coffee-not-just-drink-culture
Team Xì Phố vừa có một chuyến phiêu lưu đó đây tại các nông trại, đối tác tại Đà Lạt. Một chuyến giúp team hiểu rõ hơn về tình hình cà phê thực tế tại...
Xem bài viết
“Tôi mong mình sẽ sống như việc thưởng thức một ly cà phê. Thưởng cà từng chút, cảm nhận vị đắng, vị chua, vị mặn và ngọt hậu. Còn hương thơm thì...
Xem bài viết