Trong hệ sinh thái nông nghiệp vườn rừng, cây muồng đen thuộc tầng tán cao nhất của khu vườn. Không đơn thuần là cây trồng phổ biến ở Tây Nguyên, muồng đen còn là “người bạn” đi cùng những vườn cà phê canh tác tự nhiên của Xì Phố. Trong chuỗi bài chia sẻ về “Cây trồng đồng hành cùng cây phê”, tụi mình sẽ chia sẻ cho các bạn nhiều hơn những cây trồng thân thuộc với người nông dân, với những khu vườn xanh mát.
Cây muồng đen hay còn gọi là muồng xiêm, là cây thân gỗ mọc hoang trong các rừng tự nhiên. Cây thuộc cây họ đậu, trung tính, cây ưa sáng và chịu hạn tốt. Cây muồng đen có thể cao đến 20 - 30m. Muồng đen là cây lấy gỗ nhóm I nhưng không thuộc nhóm cây quý hiếm, cấm khai thác và tàng trữ. Do đó, trồng muồng đen vừa mang lại lợi ích đối với hệ sinh thái tự nhiên vừa giữ vai trò kinh tế cực kỳ lớn.
Từ khi người Pháp đưa cây cà phê vào Việt Nam, cây muồng đen đã được họ thiết kế trồng xen canh cùng cà phê, cứ 6 hàng cà phê sẽ trồng 1 hàng muồng đen. Trên mảnh đất bazan màu mỡ của Tây Nguyên trước kia, cà phê đã được trồng dưới bóng râm mát của của cây muồng đen.
Muồng đen là cây thuộc tầng tán cao nhất của khu vườn nên trước tiên, cây “là bộ khung lớn nhất”, giúp chắn gió che sương cho những cây thuộc tầng tán thấp hơn. Ở vùng Tây Nguyên, chúng ta quá quen khi nhắc đến là nơi “đầy nắng và gió” bởi vậy, cây thân gỗ cao lớn là không thể thiếu để che chắn cho cây trồng thuộc tầng lá phía dưới. Không chỉ với vườn cà phê, mà với bất kỳ vườn cây nào cũng cần như vậy.
Với tầng tán rộng, muồng đen tựa như cái ô che mát cho khu vườn trong những ngày nắng gay gắt, bảo vệ cây và mặt đất không bị khô hạn. Vào mùa mưa, tầng tán của cây sẽ giúp hạn chế động lực lớn khi nước mưa rơi xuống, hạn chế xói mòn và rửa trôi.
Cũng bởi tầng tán rộng, sinh trưởng tối nên cây muồng sẽ được cắt tỉa theo định kỳ để có ánh sáng phù hợp cho khu vườn. Bên cạnh đó, đây cũng chính là nguồn sinh khối dồi dào, chi phí thấp và nguồn dinh dưỡng cực kỳ tốt. Muồng đen là cây họ đậu nên cành lá chứa lượng đạm lớn, khi cành lá rơi xuống đất sẽ được các loài côn trùng, vi sinh vật phân hủy thành mùn, tạo thành dinh dưỡng cho cây trồng.
Muồng đen có bộ rễ ăn sâu vào lòng đất nên dẫn nước tốt, không cạnh tranh với cây trồng chính. Bộ rễ của cây muồng còn giúp cố định đạm, là nguồn tổng hợp dinh dưỡng tự nhiên cho các loài cây khác trong khu vườn, ở đó sẽ có cây cà phê, cây tiêu, cây trái khác… được hưởng lợi lớn từ đặc tính này của muồng đen.
Ở vườn cà phê của Xì Phố, muồng đen còn là trụ cho cây tiêu leo lên. Không phải những trụ bê tông như nhiều nơi khác, muồng đen chính là “điểm bám” lý tưởng để cây tiêu sinh trưởng khỏe mạnh, cùng lớn lên bền bỉ, cùng hưởng những điều tốt lành.
Bạn Cường của nhà vườn chia sẻ: “Cây muồng đen kiểu sinh ra để phù hợp với cây cà phê vậy đó. Tới mùa hoa cà phê nở, cây muồng đen bắt đầu thay lá mới giúp lượng ánh nắng vào khu vườn tốt hơn để cây cà phê thực hiện quá trình đơm bông kết trái. Sau thời gian đó, cây muồng đen lại tiếp tục đâm chồi nảy lộc, che phủ bóng mát, vừa khớp với thời điểm quả cà phê cần bóng râm để bắt đầu lớn dần và tích lũy hương vị.”
Để nói về thế giới tự nhiên, quả thực rất thú vị. Có những điều tưởng chừng chỉ con người mới biết cách sắp xếp nhưng tạo hóa còn kỳ diệu hơn nhiều. Như sự đồng hành của cây muồng đen và cây cà phê trong khu vườn phải không nào? Trong những bài chia sẻ tiếp theo, tụi mình sẽ tiếp tục bật mí cùng các bạn sự thú vị của nhiều loài cây khác.
—
Xì Phố Cafe
Cà phê canh tác tự nhiên
Fanpage: Xì Phố Cafe
IG: @xiphocafe
Hotline: 0971.999.197
Trước tiên, tụi mình muốn chia sẻ rằng việc làm cà phê sạch và xây dựng hệ sinh thái vườn rừng là mục tiêu, là con đường lựa chọn để đi. Tụi mình tự...
Xem bài viết
Bạn có bao giờ đặt ra câu hỏi vì sao cà phê Arabica chỉ xuất hiện ở một số vùng trồng như Sơn La, Quảng Trị, Lâm Đồng của Việt Nam hay cà phê Robusta...
Xem bài viết